Een 42-jarige patiënt presenteerde ambulant voor een fenotypische screening naar aanleiding van het overlijden van zijn broer vier jaar geleden waarbij geen duidelijke doodsoorzaak aangetoond kon worden. De man zelf is volledig klachtenvrij. Figuur 1 toont het rust-ecg dat werd afgenomen.

Het 12 afleidingen-ecg toont een regelmatig sinusritme aan 56/min met eerder hoge voltages van de QRS-complexen en inferolaterale repolarisatiestoornissen. De bevinding van negatieve T-golven bij asymptomatische patiënten is niet zeldzaam en wanneer ze aanwezig zijn in al de inferior afleidingen, zoals in deze casus, kunnen ze wijzen op onderliggend structureel en/of elektrisch hartlijden. Mede gezien de familiale voorgeschiedenis moet er bij deze patiënt differentieel diagnostisch worden gedacht aan gedilateerde, hypertrofe of non-compactie cardiomyopathie (respectievelijk dilaterende cardiomyopathie, hypertrofe cardiomyopathie, linkerventrikel-non-compactie), naast ook myocarditis.¹ Bijkomend onderzoek bij deze patiënt met transthoracale echocardiografie en MRI toonde een verdikte basale anterolaterale LV-wand (14-15 mm), wat zou kunnen passen bij een HCM-fenotype. Andere onderzoeken zoals 24 uursholter, ajmalinetest en inspanningstest toonde geen afwijkingen. Bij een cardiale controle drie jaar later was de hypertrofie van het linkerventrikel stabiel op transthoracale echocardiografie. Een ecg dat werd afgenomen bij een vervolgraadpleging geeft een potentieel bijkomende verklaring van de initiële ecg-afwijkingen (figuur 2). Het ecg vertoont een sinusaal ritme met kort PR-interval, breder QRS-complex en aanwezigheid van een deltagolf, passend bij pre-excitatie.² Pre-excitatie wordt meestal veroorzaakt door antegrade geleiding over een accessoirebundel, ook wel een kentbundel genoemd. Bij pre-excitatie wordt het ventrikel, minstens gedeeltelijk, rechtstreeks geactiveerd en niet via het snelgeleidende his-purkinjesysteem, wat resulteert in een breder QRS-complex. Bij deze patiënt is er slechts intermittente antegrade geleiding over de kentbundel, die tevens verdween tijdens een inspanningstest vanaf een hartslag van 125/min. Als er na een periode van abnormale ventriculaire activatie, zoals pre-excitatie of ventriculaire pacing, blijvende T-golf-afwijkingen te zien zijn zodra de normale geleiding hersteld is, spreken we van cardiac memory of T-wave memory. Cardiac memory is een adaptieve reactie van het hart op veranderende ventriculaire activatie en is gebaseerd op complexe moleculaire mechanismen, maar is niet pathologisch.^{3, 4} Het herkennen hiervan is dan ook belangrijk om patiënten te besparen van onnodige ongerustheid, medische testen en procedures.

Referenties

1. Arbelo, E., Protonotarios, A., Gimeno, J.R., Arbustini, E., Barriales-Villa, R., Basso, C. et al. 2023 ESC Guidelines for the management of cardiomyopathies. Eur Heart J, 2023, 44 (37), 3503-3626.
2. Rosseel, T., Vandenberk, B. Supraventricular Tachycardia Mechanisms and Management - Atrial Tachycardia, Atrioventricular Node Reentrant Tachycardia, and Atrioventricular Reentrant Tachycardia. Reference Module in Biomedical Sciences: Elsevier; 2024.
3. Patberg, K.W., Shvilkin, A., Plotnikov, A.N., Chandra, P., Josephson, M.E., Rosen, M.R. Cardiac memory: mechanisms and clinical implications. Heart Rhythm, 2005, 2 (12), 1376-1382.
4. Jeyaraj, D., Ashwath, M., Rosenbaum, D.S. Pathophysiology and clinical implications of cardiac memory. Pacing Clin Electrophysiol, 2010, 33 (3), 346-352.