Een 85-jarige patiënte presenteerde zich met algemene zwakte en bradycardie op de dienst Spoedgevallen. De initiële diagnose betrof een urosepsis en totaal atrioventriculair blok met escaperitme aan 43/min. Er werd gestart met isoproterenol met ontstaan van een junctioneel escaperitme aan 55/min. Enkele uren later presenteerde ze zich met het ecg in figuur 1 op de dienst Intensieve zorgen.

Het 12 afleidingen-ecg toont een totaal atrioventriculair blok met een sinusritme aan circa 100/min (figuur 2). Het initiële junctionele escaperitme is niet langer aanwezig en het ecg toont nu een ventriculair escaperitme met frequente ventriculaire extrasystolen. Halfweg het ecg ontstaat er een polymorfe breed QRS-complex tachycardie met de typische karakteristieken van torsades de pointes (TdP).¹ Deze typische electrocardiografische presentatie van TdP omvat:

• een run van kortgekoppelde ventriculaire extrasystolen;
• een compensatoire pauze na de voorgaande ventriculaire extrasystole;
• opnieuw een kortgekoppelde ventriculaire extrasystole die resulteert in een kort-lang-kort sequentie die TdP uitlokt;
• een fase waarbij de tachycardie initieel versnelt;
• het typische TdP-patroon met variatie in as en amplitude van de QRS-complexen rondom de iso-elektrische basislijn.

TdP is de ernstigste complicatie die typisch optreedt bij een verworven lang-QT-syndroom.¹ In deze casus waren er verschillende risicofactoren aanwezig voor een verworven lang-QT-syndroom.² Het risico op een verworven lang-QT-syndroom is namelijk hoger bij vrouwen en bij patiënten van 65 jaar of ouder. Daarnaast nam deze patiënte sertraline, een selectieve serotonine-heropnameremmer, die gekend is met een conditioneel risico van QT-verlenging.³ De patiënte in deze casus had bij aanmelding op dienst Spoedgevallen een gecorrigeerd QT-interval van 523 milliseconden volgens de formule van Fridericia. De combinatie van deze risicofactoren, het totale atrioventriculaire blok met bradycardie, en de hoge frequentie van ventriculaire extrasystolen onder behandeling met isoproterenol liggen aan de oorsprong van deze ritmestoornis.

De term TdP werd geïntroduceerd door Dessertenne in 1966 vanwege het typische patroon op ecg.⁴ Aangezien elke ecg-afleiding gegevens presenteert van zijn overeenkomstige vector door het hart, kan dit niet in alle afleidingen worden gezien. TdP is vaak zelflimiterend, maar kan ook deterioreren naar ventrikelfibrillatie en resulteren in plotse hartdood. De zelflimiterende eigenschap impliceert dat de ware incidentie van TdP onbekend is. In gehospitaliseerde patiënten werd de incidentie van TdP bij patiënten met verworven lang-QT-syndroom geschat op 0,016 % per jaar op basis van gegevens verzameld over een periode van drie jaar in een tertiair ziekenhuis.⁵

Referenties

1. Lee, W., Vandenberk, B., Raj, S.R., Lee, S.S. Prolonged QT Interval in Cirrhosis: Twisting Time? Gut Liver, 2022, 16 (6), 849-860.
2. Vandael, E., Vandenberk, B., Vandenberghe, J., Willems, R., Foulon, V. Risk factors for QTc-prolongation: systematic review of the evidence. Int J Clin Pharm, 2017, 39, 16-25.
3. Woosley, R.L., Romero, K.A. www. Crediblemeds.org, QTdrugs List, (1st September 2020), AZCERT, Inc. 1822 Innovation Park Dr., Oro Valley, AZ 85755.
4. Dessertenne, F. [Ventricular tachycardia with 2 variable opposing foci]. Arch Mal Coeur Vaiss, 1966, 59 (2), 263-272.
5. Vandael, E., Vandenberk, B., Vandenberghe, J., Pince, H., Willems, R., Foulon, V. Incidence of Torsade de Pointes in a tertiary hospital population. Int J Cardiol, 2017, 243, 511-515.