Onlangs kwam er een publiek debat op gang over de invoering van digitale vingerafdrukken op onze identiteitskaarten. Sommigen zien deze invoering als een bedreiging van onze heilige privacy, en er werd in de media veel tamtam gemaakt over iets dat voor anderen dan weer heel onschuldig leek. Ik wil niet het debat aangaan over digitale vingerafdrukken, maar het heeft me wel doen nadenken over hoe ik, net als zoveel andere Belgische artsen, mijn patiënten op raadpleging krijg en soms heel veel moeite heb om hun anamnese af te nemen. Wanneer je je patiënten hun portefeuille of handtas binnenstebuiten ziet keren om informatie terug te vinden, kun je niet anders dan je afvragen welke goede of minder goede oplossingen er aangewend zouden kunnen worden.

Puur theoretisch gezien kan niemand ontkennen dat het noodzakelijk is om te weten welke geneesmiddelen een patiënt neemt. Dat is des te belangrijker omdat we hem aan het einde van de raadpleging advies moeten geven over de geneesmiddelen die hij vanaf dan moet nemen en hem die indien nodig ook moeten voorschrijven. Ik kon het niet laten om daarbij te denken aan al de tijd die ik al verspild heb aan het verzamelen van die informatie. Enkele eenvoudige voorbeelden zullen bij veel collega's een glimlach op het gezicht toveren omdat we ze dagelijks tegenkomen: oudere patiënten, patiënten voor wie de partner of de kinderen de geneesmiddelen klaarleggen (terwijl die niet per se mee naar de raadpleging komen), linguïstische moeilijkheden enz. En dan zijn er nog de patiënten die 'dat allemaal niet kunnen onthouden' of extreme gevallen waarbij de patiënt u zweert dat hij nog steeds dezelfde geneesmiddelen neemt als vorige keer en die al jaren neemt en dat u dat toch weet, want 'u bent de dokter!' Maar als dokter weten we goed genoeg dat de voorgeschreven behandeling thuis niet altijd perfect gevolgd wordt, en dat die behandeling om een of andere reden aangepast kan zijn. De generieke geneesmiddelen maken het probleem nog wat ingewikkelder omdat de wetenschappelijke naam vaak moeilijker te onthouden is. Het gebeurt dan ook wel eens dat een patiënt beide versies inneemt zonder te weten dat hij al 'een tijdje' een dubbele dosis neemt!

De patiënt moet centraal staan bij zijn behandeling en zijn privacy is belangrijk, dat wil ik niet betwisten. Een eenvoudige oplossing daarvoor, die ik zelf vrij systematisch gebruik, zou kunnen zijn om de patiënt te vragen een lijstje te maken met al zijn geneesmiddelen. Dat is nuttig om niets te vergeten innemen, maar ook om altijd bij zich te hebben in zijn portefeuille. In België moet iedereen ouder dan 15 jaar steeds zijn identiteitskaart bij zich hebben, dus de meeste mensen hebben altijd een portefeuille of portemonnee op zak. Ik probeer mijn patiënten uit te leggen dat het hen niet veel werk kost, maar wel heel handig kan zijn om altijd een lijst van hun medicatie bij zich te hebben. Om hen te overtuigen kunt u hen bijvoorbeeld uitleggen hoe nuttig zo'n lijstje zou kunnen zijn als ze een ongeval hebben en niet kunnen praten of zich de namen van hun geneesmiddelen niet kunnen herinneren. Zo eenvoudig is het jammer genoeg ook niet altijd, want heel wat patiënten lopen rond met oude lijstjes, verschillende lijstjes of lijstjes aangevuld met allerlei wijzigingen, waardoor hun nut soms beperkt is.

Technologie kan angstaanjagend zijn, maar kan ons ook helpen, en die befaamde chip in onze identiteitskaart (of andere kaarten) kan bijvoorbeeld gebruikt worden om zulke informatie op te slaan. Men kan natuurlijk pleiten voor een specifieke kaart voor dat doel, maar dat is dan weer een extra kaart die we overal moeten meenemen, en het zijn er al zoveel. De identiteitskaart zou bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden als koppeling tussen artsen, die de kaart kunnen lezen voordat ze eventueel de behandeling van de patiënt aanpassen. Dat systeem zou ook nuttig zijn voor de apotheker, die kan controleren of de voorgeschreven behandeling overeenstemt met wat eerder genomen werd of daarna genomen moet worden, want iedereen kan fouten maken, ook artsen. Het zou niet moeilijk zijn om een applicatie te ontwikkelen om een tabel af te drukken voor de patiënt zodat die (of een van zijn naasten) zijn medicatie kan plannen voor de dag of week. En met wat creativiteit kunnen er waarschijnlijk ook andere in meerdere of mindere mate nuttige applicaties ontwikkeld worden. De kwestie van privacy is zeker relevant, maar een patiënt kan de keuze krijgen om die dienst te aanvaarden of te weigeren en hij is ook degene die de controle heeft over zijn identiteitskaart, die afdoende zou moeten beveiligd worden zodat ze alleen kan geraadpleegd worden door de personen die door de patiënt gemachtigd zijn, zoals zijn artsen, zijn apotheker en de persoon die zijn geneesmiddelen klaarlegt. Aangezien de identiteitskaart een juridisch document is, zou het project uiteraard de toestemming en steun van de overheid moeten krijgen, maar soms is iets wel een zekere inspanning waard.

Men zou ook verder kunnen gaan en nog meer gegevens op de chip opslaan, maar dan zouden er zeker nog meer vragen opduiken over de privacy. Een heel eenvoudig en weinig omstreden voorbeeld is de bloedgroep, maar er zouden al snel voorstellen kunnen komen om er meer gegevens op te zetten, zodat we vertrekken van een politiek correcte basis, maar evolueren naar steeds gevoeligere gegevens. Maar of we dat nu willen of niet, we zullen min of meer progressief blijven evolueren naar het digitale en het is weinig waarschijnlijk dat we radicaal op onze passen zullen terugkeren. Sinds dit jaar moeten we onze voorschriften al verplicht invoeren in e-Health. We moeten waakzaam blijven met betrekking tot deze vorm van controle en eventuele afgeleide vormen ervan, maar de patiënt beschermen betekent ook weten welke geneesmiddelen hij neemt ... en wat zijn medische voorgeschiedenis is, maar dat is nog een ander verhaal (voor later?).