Effect of Ferric Carboxymaltose on Exercise Capacity in Patients With Iron Deficiency and Chronic Heart Failure (EFFECT-HF). Presentatie op AHA Scientific Sessions 2016, door prof. dr. Dirk Jan Van Veldhuisen.

IJzerdeficiëntie treft ongeveer de helft van de patiënten met hartfalen en is daardoor een van de meest prevalente comorbiditeiten in dit syndroom. Hoewel de prevalentie van ijzerdeficiëntie hoger ligt naarmate de ziekte vordert, zijn ook patiënten in NYHA-klasse I en II at risk met een prevalentie van meer dan 30 %. De meest recente richtlijnen voor de diagnose en behandeling van hartfalen van de European Society of Cardiology (ESC) bevelen aan om systematisch te screenen naar ijzerdeficiëntie in hartfalen.¹

De oorzaken voor ijzerdeficiëntie in hartfalen zijn multifactorieel. Enerzijds treedt er een absoluut ijzertekort op (ferritine < 100 ng/ml) bij malnutritie, malabsorptie en door gastro-intestinaal bloedverlies (door bv. antiplaquettaire therapie).² Anderzijds initieert de systemische laaggradige inflammatoire status in hartfalen een functioneel ijzertekort (ferritine 100-299 ng/ml en transferrinesaturatie (TSAT) < 20 %) door een verminderde ijzermobilisatie vanuit de darm (figuur 1).

Hoewel ijzerdeficiëntie een van de belangrijkste oorzaken is van anemie, bestaat er, los van de aanwezigheid van anemie, een verhoogde kans op ziekenhuisopnames en mortaliteit in patiënten met hartfalen én ijzerdeficiëntie.³ IJzerdeficiëntie is bove ndien belangrijker dan anemie in de achteruitgang van de inspanningstolerantie, objectief gemeten door maximale zuurstofopnamecapaciteit of VO₂peak. Daarnaast is VO₂peak een sterke, reproduceerbare en onafhankelijke prognostische factor in hartfalen, die gebruikt wordt in de evaluatie voor harttransplantatie. Zelfs kleine veranderingen in VO2peak zijn geassocieerd met een significante verbetering in outcome.⁴

Uit eerdere studies, zoals FAIR-HF en CONFIRM-HF, bleek dat IV ijzersubstitutie een gunstig effect heeft op de 6 minutenwandeltijd (6MWT), NYHA-klasse en patiëntgerapporteerde symptomen en dit na 4 weken behandeling met IV ijzer.^{5, 6}

Deze effecten van ijzersubstitutie werden nu ook uitgebreid met een gunstig effect op de VO2peak in de EFFECT-HF-studie (presentatie op AHA Scientific Sessions 2016). In deze multicenter, open label, gerandomiseerde en dubbelblinde studie werden 174 HF-patiënten met een verminderde LVEF (< 45 %) en NYHA-klasse IIIII bestudeerd. Er werd aangetoond dat intraveneuze toediening van ijzercarboxymaltose (FCM) op week 0, week 6 en week 12 de VO₂peak significant verbetert (0,2 ml/kg/min in de FCM-groep vs 1,2 ml/kg/min in de controlegroep, p = 0,02). Deze effecten waren zowel zichtbaar bij de patiënten met en zonder anemie.

Aan de andere kant was het aantal ziekenhuisopnames hoger in de FCM-groep (30,7 % vs. 15,3 %) terwijl de mortaliteit 0 % bedroeg in de FCM-groep en 4,7 % in de controlegroep.

Samengevat vormen de data van de EFFECT-HF-studie een derde bewijs dat ijzerdeficiëntie bij hartfalen systematisch opgespoord moet worden en dat behandeling ervan de achteruitgang van VO₂peak kan voorkomen, wat uiteindelijk effect zal hebben op de langetermijnprognose van onze patiënten met hartfalen.

Referenties

1. Ponikowski, P., Voors, A.A., Anker, S.D. et al. 2016 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure: The Task Force for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure of the European Society of Cardiology (ESC). Developed with the special contribution of the Heart Failure Association (HFA) of the ESC. Eur J Heart Fail, 2016, 18 (8), 891-975.
2. Klip, I.T., Comin-Colet, J., Voors, A.A. et al. Iron deficiency in chronic heart failure: an international pooled analysis. Am Heart J, 2013, 165 (4), 575-582. e3.
3. McDonagh, T., Macdougall, I.C. Iron therapy for the treatment of iron deficiency in chronic heart failure: intravenous or oral? Eur J Heart Fail, 2015, 17 (3), 248-262.
4. Swank, A.M., Horton, J., Fleg, J.L. et al. Modest increase in peak VO2 is related to better clinical outcomes in chronic heart failure patients: results from heart failure and a controlled trial to investigate outcomes of exercise training. Circ: Heart Fail, 2012, 5 (5), 579- 585.
5. Anker, S.D., Comin-Colet, J., Filippatos, G. et al. Ferric carboxymaltose in patients with heart failure and iron deficiency. N Engl J Med, 2009, 361 (25), 2436-2448.
6. Ponikowski, P., van Veldhuisen, D.J., Comin-Colet, J. et al. Beneficial effects of long-term intravenous iron therapy with ferric carboxymaltose in patients with symptomatic heart failure and iron deficiency†. Eur Heart J, 2015, 36 (11), 657-668.